Wady oświadczenia woli
Oświadczenie woli w jego najprostszym rozumieniu jest zewnętrznym przejawem woli ludzkiej, ukierunkowanym na wywołanie skutku prawnego, czyli powstania, zmiany, ustania takiego stosunku prawnego. Musi być ono dostatecznie uzewnętrznione, by mogło wywołać skutek prawny. Oświadczenie może być złożone na piśmie, ustnie, w formie gestu, ustawodawca zaznacza również, iż dopuszczalne jest złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej.
Oświadczenie woli wywołuje skutki prawne, gdy nie jest dotknięte wadą oświadczenia woli, czyli takim stanem psychiki lub wiedzy człowieka, które wpływa na składane przez niego oświadczenie.
Prawo polskie wyodrębnia 5 wad oświadczenia woli:
- Brak świadomości lub swobody – polega na złożeniu oświadczenia woli w stanie, który wyłącza świadome (zdajemy sobie sprawę z podjętego działania) albo swobodne (brak czynników ograniczających naszą decyzję) powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Przykład: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, zaburzenia czynności psychicznych;
- Pozorność – brak zamiaru wywołania określonego skutku prawnego wobec drugiej osoby, przy jednoczesnym zakomunikowaniu, iż dokonuje się czynności prawnej osobom trzecim, w celu ich zmylenia. Przykład: zawarcie pozornej umowy sprzedaży, w celu uniknięcia egzekucji z danej rzeczy;
- Błąd – mylne wyobrażenie lub brak wyobrażenia składającego oświadczenie woli, o rzeczywistym stanie rzeczy. Przykład: Złożenie oświadczenia woli innej osobie, niż tej, której powinno dotyczyć.
- Podstęp – jest to celowe, świadome działanie osoby, by wprowadzić osobę składającą oświadczenie woli w błąd. Przykład: Celowe podanie złej informacji;
- Groźba – z tą wadą mamy do czynienia, gdy osoba złożyła oświadczenie woli pod wpływem bezprawnego działania (groźby) drugiej strony, bądź osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, iż mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Przykład: Dokonanie czynności prawnej pod wpływem szantażu.
Jednym ze skutków oświadczenia woli dotkniętego wadą może być bezwzględna nieważność czynności prawnej – oświadczenie woli od samego początku nie wywołuje skutków prawnych, jednym słowem jest nieważne. Łagodniejszym skutkiem wady oświadczenia woli jest względna nieważność czynności prawnej - oświadczenie woli jest ważne i wywołuje skutki prawne, lecz osoby wskazane przez ustawodawcę (których oświadczenie było dotknięte wadą) mogą uchylić się od skutków prawnych takiej czynności poprzez złożenie oświadczenia w odpowiedniej formie i odpowiednim czasie.
Powołanie się na istnienie wady oświadczenia woli może być sposobem na podważenie wielu czynności prawnych. Między innymi: podważenie założeń zawartych w testamencie, unieważnienie podpisanej umowy sprzedaży, kredytu etc., podważenie ważności dokonanej darowizny. O poszczególnych kwestiach związanych z powołaniem się na wady oświadczenia woli będziemy pisać w osobnych artykułach na blogu, zapraszamy do śledzenia aktualności.
