Testament - rodzaje, różnice

TESTAMENTY ZWYKŁE

Testament własnoręczny

            Sporządzenie testamentu własnoręcznego (holograficznego) – jest jednym ze sposobów wyrażenia woli rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci.

            Warunki ważności wspomnianej wyżej formy testamentu:

1. Własnoręczne pismo autora testamentu, nie można korzystać z pomocy osób trzecich, nie można posługiwać się komputerem, czy maszyną do pisania.
2. Podpis autora testamentu, każdy testament holograficzny powinien zostać ręcznym podpisem autora.
3. Data sporządzenia testamentu, koniecznym jest, aby było wiadomo, kiedy dany testament został sporządzony, niedochowanie tego warunku nie pociąga za sobą nieważności, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Powyższe warunki rzutują na ważność testamentu holograficznego, jednak, by jakikolwiek testament był ważny ponadto:

1. Musi zostać sporządzony przez osobę o pełnej zdolności do czynności prawnych.
2. Musi zawierać rozrządzenie majątkiem wyłącznie jednej osoby, nie ma możliwości sporządzenia testamentu wspólnego,
3. Nie może zawierać wad oświadczenia woli.

 

 

 

Testament notarialny

            Drugim z tak zwanych testamentów zwykłych, wymienionych w przepisach Kodeksu cywilnego jest testament notarialny. Artykuł 950 stanowi dość lakonicznie, iż testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego. Co to znaczy?

            Tak jak powyżej, testament powinien być oświadczeniem woli osoby, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, musi być to rozrządzenie majątkiem jedynie testatora oraz musi być wolne od wad oświadczenia woli (przymusu, błędu, groźby, podstępu etc.). Ponadto, jak sama nazwa wskazuje, spisania testamentu dokonuje się przed notariuszem.
            Każdy akt notarialny, w tym także testament musi spełniać ustawowe wymogi, w skrócie:

• datę i miejsce sporządzenia aktu,
• oznaczenie notariusza
• oznaczenia osób dokonujących czynnośći
• treść oświadczeń stron
• stwierdzenie faktów i okoliczności, które zaszły przy sporządzaniu aktu
• podpisy osób biorących udział w czynności
• podpis notariusza.

Szczegółowe informacje dotyczące testamentu notarialnego będą przedmiotem kolejnego wpisu na blogu.

Testament urzędowy

Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Takie oświadczenie  spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Należy pamiętać, iż również jak w przypadku dwóch poprzednich form testamentu, tutaj także testator musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, czynność musi być wolna od wad oświadczenia woli, a rozrządzenie ma dotyczyć tylko jednej osoby.        
            Ważnym jest wspomnienie, iż osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany w artykule niniejszym.

TESTAMENTY SZCZEGÓLNE

Do sporządzenia testamentu szczególnego potrzeba spełnić dodatkowe przesłanki określone przez ustawodawcę.

Testamenty szczególne to:

• Testament ustny
• Testament podróżny
• Testament wojskowy

Testament ustny

Testament ustny można sporządzić, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy, albo jeżeli zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Obawa rychłej śmierci musi być obiektywnie usprawiedliwiona, np. wypadki, nagłe pogorszenie zdrowia, które mogą powodować śmierć testatora. Niemożność zachowania zwykłej testamentu może wystąpić w sytuacji, gdy stan zdrowia testatora nie pozwala, by mógł własnoręcznie sporządzić testament.

Do sporządzenia testamentu ustnego potrzeba obecności trzech świadków.      
Treść testamentu może zostać stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków, bądź osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy, podając miejsce i datę jego złożenia oraz miejsce i datę sporządzenia pisma. Ponadto musi zostać podpisane przez spadkodawcę i świadków.  Spisanie oświadczenia musi nastąpić w ciągu roku od złożenia oświadczenia.       
            W przeciwnym wypadku, jeśli treść nie została stwierdzona w powyższy sposób, na 6 miesięcy od otwarcia spadku, treść testamentu zostaje stwierdzona przed sądem przez zgodne oświadczenia trzech, względnie dwóch świadków.

Testament podróżny

Testament podróżny sporządza się podczas podróży polskim statkiem morskim bądź powietrznym przed dowódcą tego statku bądź jego zastępcą. Spadkodawca składa oświadczenie przy obecności dowódcy statku, bądź jego zastępcy, a także przy obecności co najmniej dwóch świadków. Złożone oświadczenie zostaje spisane, z podaniem daty jego spisania. Testament zostaje odczytany spadkodawcy, a następnie powinien zostać podpisany, przez dowódcę(zastępcę) statku, świadków oraz spadkodawcę. W razie braku podpisu spadkodawcy podaje się przyczynę jego braku, a jeśli nie można zachować tej formy testamentu, można sporządzić testament ustny.

Testament wojskowy

Testament wojskowy - formę określa rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.

Testament wojskowy może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli.

Taki testament mogą sporządzić jedynie:

1) żołnierze Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę wojskową,       
2) pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych,     
3) osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, a mianowicie:    
a) członkowie personelu stowarzyszenia "Polski Czerwony Krzyż" i innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia,
b) osoby wykonujące czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych,        
c) członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych.

            Testament wojskowy może być sporządzony również przez inne osoby cywilne niż wymienione powyżej, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych.

            Wspomniane rozporządzenie wymienia 4 formy testamentu wojskowego.

1. Oświadczenie ustne w obecności sędziego wojskowego,    spisanie w protokole
2. Oświadczenie ustne w obecności dwóch świadków, spisanie i podpisanie przez spadkodawcę
3. Oświadczenie ustne w obecności trzech świadków, jeżeli spadkodawca nie może się podpisać
4. Oświadczenie złożone ustnie dwóm świadkom, którzy nie muszą być obecni jednocześnie, w razie obawy przed rychłą śmiercią wskutek ran lub choroby.

Każdy z testamentów szczególnych traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających niezachowanie zwykłej formy testamentu. Chyba, że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Podsumowując

            Jak wynika z powyższego, nie ma jednej uniwersalnej formy testamentu, po wystąpieniu ustawowych okoliczności osoba może sporządzić testament szczególny, który przez pewien okres czasu będzie tak samo ważny jak dokument sporządzony przez notariusza. Powyższy artykuł ma za zadanie zaprosić Państwa do refleksji nad uregulowaniem spraw majątkowych jeszcze za życia potencjalnego spadkodawcy, może to znacząco ułatwić późniejszą sprawę spadkową i wyklarować sytuację przyszłych osób powołanych do dziedziczenia.